Komu i jak pomagam

Emocje towarzyszą nam nieustannie, każdego dnia i wszystkie niosą ważny dla nas komunikat, gdyż pomagają orientować się we własnych potrzebach i oczekiwaniach oraz wspierają w budowaniu relacji z innymi ludźmi. Niektóre emocje są mniej przyjemne od innych i czasami staramy się ich unikać lub je tłumić. Choć pozornie takie rozwiązanie wydaje się korzystne, może stanowić groźną pułapkę. Nadmierne i sztywne stosowanie mechanizmów obronnych, chroniących nas przed doświadczaniem różnych nieprzyjemnych czy trudnych stanów, może powodować liczne konsekwencje psychologiczne i zdrowotne. Trudno jest osiągać stan wewnętrznej równowagi, gdy emocje są zablokowane i nie można ich doświadczać, ani reagować na nie. Z drugiej strony, czasami obserwujemy u siebie lub innych, że uczucia są za bardzo „na wierzchu”. Może być to przejaw trudności w zakresie regulacji emocjonalnej, objawiający się na przykład poczuciem nagłego przypływu emocji, którego nie sposób opanować. Czasami problemy emocjonalne uwidaczniają się w zachowaniu. Próbujemy wówczas określonym działaniem rozprawić się z natłokiem trudnych emocji, choć zwykle nie wiemy nawet dlaczego i po co to robimy. Chwilowa ulga przynosi wytchnienie, jednak problemy powtarzają się, a dotychczasowe sposoby radzenia sobie nie przynoszą oczekiwanych efektów. Te i inne problemy emocjonalne mogą być bardzo uciążliwe.

Stres czasami uznawany jest za problem współczesnego świata. Każdego dnia odbieramy tysiące bodźców, doświadczamy wielu trudnych sytuacji, żyjemy w pośpiechu, mamy wiele obowiązków i zadań. Zdarza się, że nasz organizm mówi „stop” (i całe szczęście!), dając nam sygnały świadczące o stanie przeciążenia. Jest to moment, w którym warto zaopiekować się sobą, poszukać przyczyn i okoliczności doświadczanego napięcia oraz zasobów mogących nam pomóc lepiej radzić sobie z wyzwaniami w przyszłości. Zwłaszcza, że żadna sytuacja nie jest stresotwórcza per se. To, czy zostanie tak odebrana zależy od dokonanej przez nas oceny i znaczenia, jakie nadajemy danemu doświadczeniu.

Walka wewnętrznych przeciwieństw może stać się niezwykle uciążliwa. Czasami konflikty przeżywamy w pełni świadomie, potrafimy o nich mówić, zastanawiamy się: „Co mam zrobić w tej sytuacji? Z jednej strony myślę, że… ale z drugiej…”. Choć taka sytuacja potrafi spędzać sen z powiek, to jeszcze trudniej radzić sobie z dylematami ukrytymi, których istnienia w pełni sobie nie uświadamiamy. Następstwa tych sporów są odczuwane pod postacią różnych objawów (w tym somatycznych). Należy jednak pamiętać, że konfliktowość jest niejasko wpisana w ludzką naturę i ma prorozwojowy charakter. Samo istnienie konfliktu nie jest więc niczym złym i nie należy konfliktów likwidować. Korzystne i niosące ulgę jest natomiast adaptacyjne radzenie sobie z powstającymi konfliktami – i w tym zakresie można uzyskać wsparcie.

Charakterystyczną cechą ludzkiego umysłu jest doświadczanie myśli. Każdego dnia pojawia ich się w naszej głowie kilka tysięcy! To, jaki mają charakter i treść wydaje się więc niezwykle istotne. Nadmierne zamartwianie się, czyli doświadczanie nieprzyjemnych, trudnych do kontroli myśli lub występowanie myśli intruzyjnych czy obsesji bywa bardzo uciążliwe i może przeszkadzać w efektywnym funkcjonowaniu. Oczywiście nie możemy wyłączyć funkcji myślenia ani zaprojektować naszego umysłu na doświadczanie tylko tych myśli, które są dla nas miłe i przyjemne. Można jednak pracować nad zmniejszeniem nasilenia niechcianych myśli, rozwijaniem większej świadomości i kontroli procesów myślowych, nadawaniem myślom nowych znaczeń czy zastępowaniem myśli niechcianych tymi bardziej adaptacyjnymi, wspierającymi. Niekiedy warto również nieco bardziej się zagłębić i, w trakcie procesu terapeutycznego, odkrywać źródła własnych myślowych doświadczeń, poznawać schematy leżące u ich podłoża, tak, aby w pełni zrozumieć ich historię i rolę, jaką pełnią w teraźniejszym życiu.

Zgodnie z ideą holistyczną człowiek jest jednością psychofizyczną, integralną całością. Związki między ciałem a psychiką są więc nierozerwalne. Czasami zdarza się, że doświadczamy różnych objawów somatycznych (cielesnych), jak np. ból brzucha czy trudności z oddychaniem, mimo braku uszkodzeń narządów czy układów organizmu. Powodem dolegliwości mogą być trudności emocjonalne, które powodują fizjologicznie nieuzasadnioną, nadmierną aktywizację pewnych funkcji (jak trawienie czy oddychanie). Pogłębiona analiza pozwala na zrozumienie powodów obecności oraz formy objawu, a także próbę wykształcenia zdolności troszczenia się o swój stan psychiczny i fizyczny. Nie sposób pominąć tu również roli stresu, który negatywnie oddziałuje na układ odpornościowy, pokarmowy, krążeniowo-oddechowy czy hormonalny. Choć czasami objawy wydają się zagadkowe i niezrozumiałe, jest to sprawa warta rozpoznania, gdyż następstwem może być ulga i dążenie do psychofizycznej równowagi.